Voorspellen
Het kunnen voorspellen waar verontreiniging zit en waar de verontreiniging zich naar verspreidt, maakt het mogelijk om gericht verkennend bodemonderzoek uit te voeren. SKB heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van geofysische methoden die voor verkennend bodemonderzoek kunnen worden ingezet. Voorbeeld is de grondradar, die verstoringen in de ondergrond vaststelt. Dit kunnen aanwijzingen zijn van bijvoorbeeld gedempte sloten met afval, die vervolgens met gedetailleerde methoden nader onderzocht kunnen worden. Het verkennend onderzoek kan efficiënter (met minder veldwerkrondes) worden uitgevoerd, doordat het onderzoek daar wordt uitgevoerd waar concrete aanwijzingen zijn voor mogelijke bodemverontreiniging. SKB heeft laten zien dat numerieke modellen waardevol zijn voor het voorspellen van de verplaatsing van grondwaterverontreiniging. Daarnaast is de verwerking en presentatie van meetresultaten verbeterd door het gebruik van statistische verwerkingsmethoden te stimuleren.
Beslissen
Met beslissingen over het starten, bijsturen of stoppen van saneringsprocessen is veel geld gemoeid. Het tijdig stoppen met saneren betekent bijvoorbeeld een kostenbesparing. SKB heeft een aantal beslissingsondersteunende systemen ontwikkeld voor situaties waarin sprake is van grondwaterverontreiniging:
- In-situ meetmethoden: ter plekke kunnen parameters als het gehalte aan zware metalen worden bepaald. Met de resultaten kunnen ter plaatse beslissingen over al dan niet verder ontgraven worden genomen.
- Systeem BONANZA: bodembeoordelingssysteem voor natuurontwikkeling op met nutriënten en zware metalen verontreinigde (voormalige) agrarische gebieden. Naast een beoordeling van natuurontwikkelingsmogelijkheden op basis van klassieke standplaatsfactoren, zoals zuurgraad, nutriënten- en vochtbeschikbaarheid, evalueert het systeem de ecotoxicologische risico’s van de aanwezigheid van bepaalde verontreinigingen.
- Systeem BOS: in dit systeem geeft in zes stappen een advies tussen sanering, beheersing en natuurlijke vastlegging. De beoordeling vindt plaats op basis van draagvlak en risico’s, indicatieve technische haalbaarheid, indicatieve beleidsmatige haalbaarheid, draagvlak bevoegd gezag, definitieve technische beoordeling en definitieve beleidsmatige beoordeling. Uit de toepassing van het BOS op negen praktijklocaties blijkt dat de beoordeling uitvoerbaar is en dat natuurlijke vastlegging op de meeste sites perspectief heeft.
Naast de situaties waarin sprake is van grondwaterverontreiniging, heeft SKB ook beslissingsondersteunende tools ontwikkeld voor duurzaam beheer en gebruik van de ondergrond. Het gaat onder andere om een beoordelingsmethodiek van de effecten van overstromingen in beekdalen op realisatie van natuurdoelen. Zie hiervoor het thema ‘beekdalen’.
