In 2004 werden veel gegevens over de bodem en bodemverontreiniging op traditionele manier verzameld op basis van grondboringen en bemonsteringen van peilbuizen en laboratoriumanalyses van grondwater. Er was al nieuwe meetapparatuur ontwikkeld, zoals meetsondes voor diverse parameters, maar die werden niet standaard gebruikt. Belangrijke nadelen van traditionele meetmethoden waren de kosten, de doorlooptijd voor het verkrijgen van resultaten en een onvolledig beeld van bodemopbouw en verontreiniging door de heterogeniteit van de bodem en het beperkte aantal puntgegevens.
SKB heeft de ontwikkeling van een aantal specifieke meetinstrumenten ondersteund. Hierbij zijn twee trends waar te nemen:
– Continue meetmethoden die parameters in de tijd volgen, in plaats van ‘puntmetingen’. Voordeel is dat trends kunnen worden vastgesteld, zoals het afbraakproces in de tijd en verspreiding van de pluim, los van natuurlijke fluctuaties. Ook is statistische interpretatie van meetgegevens mogelijk.
– In-situ meetmethoden: ter plekke kunnen parameters als het gehalte aan zware metalen worden bepaald. Met de resultaten kunnen ter plaatse beslissingen over al dan niet verder ontgraven worden genomen; dit draagt ook bij aan de efficiency van de sanering. Daarnaast is in-situ meten meestal goedkoper dan laboratoriumonderzoek.
Voor het effectiever meten van verontreinigingen in het grondwater zijn binnen SKB monstername-instrumenten in het veld gevalideerd en verder ontwikkeld, zoals diffusiesamplers en de SorbiCell. Dit instrument wordt in een peilbuis geplaatst en bemonstert continu het grondwater. Na een bepaalde bemonsteringsperiode wordt het instrument in een regulier milieulaboratorium geanalyseerd. Ook voor het in-situ meten van zware metalen is een meetapparaat gedemonstreerd. Met elektrische weerstandstomografie kunnen dan zones met hoge concentraties van bijvoorbeeld PER worden aangetoond op grond van de afwijkende elektrische geleidbaarheid. Daarnaast zijn meettechnieken ontwikkeld voor de bepaling van de biologische bodemkwaliteit, sommige daarvan gebaseerd op DNA-detectietechnieken.
De ontwikkelde instrumenten bieden een stevige basis voor bodemonderzoek en onderzoek naar verontreinigingen in bodem en grondwater. De ontwikkeling van het saneren van verontreinigde locaties naar beheer van bodem- en grondwaterkwaliteit heeft in latere jaren gevolgen gehad voor de eisen die overheden en terreineigenaren stellen aan meettechnieken. SKB heeft hier verder aan bijgedragen door vernieuwingen in de aanpak van bodem- en grondwaterkwaliteitsbeheer als onderdeel van duurzaam bodemgebruik te blijven bevorderen. Zie hiervoor de programmalijnen ‘gebiedsgericht grondwaterbeheer’ en ‘nieuwe grondwaterverontreinigingen’.
