Voedselrijkdom (met name fosfaat) in de bodem is een belangrijk belemmering bij het realiseren van natuur. Bij natuurontwikkeling op voormalige landbouwgronden vormt de hoge bodemvruchtbaarheid dan ook vaak een knelpunt bij het realiseren van de gewenste natuurdoelen. Die bodemvruchtbaarheid moet in de meeste gevallen worden verlaagd, waarbij plaggen, afgraven en/of verschralen bekende maatregelen zijn die in de praktijk vaak worden toegepast. Afgraven/afplaggen van de bouwvoor is een beproefde, maar dure methode.
Om de fosfaatbeschikbaarheid (een belangrijke parameter voor natuur) te verlagen, kan een bijzondere vorm van verschralen worden toegepast: uitmijnen. Daarbij wordt de gewasgroei en daarmee de fosfaatonttrekking gemaximaliseerd door het toedienen van N, K, eventueel andere nutriënten en/of kalk via meststoffen.
Een belangrijk voordeel van uitmijnen in vergelijking met de meer toegepaste methode van afgraven/plaggen is dat aardkundige en archeologische waarden niet aangetast worden. Bovendien blijft de waardevolle zaadbank intact en wordt het bodemleven minder verarmd. Reden waarom het nog nauwelijks wordt toegepast is dat uitmijning langer duurt en er onzekerheid is over de resultaten. Met een onderzoek naar de actuele fosfaattoestand van de bouwvoor kan een inschatting worden gemaakt over hoe succesvol uitmijning kan zijn.
Uit een 5 jaar (2010-2014) durende praktijkproef in een beekdal in Noord-Drenthe is gebleken dat wanneer N- en K-meststoffen worden toegediend (uitmijnen) de opbrengst twee keer zo hoog is en de P-onttrekking 1,7 keer hoger dan bij verschralen (maaien en afvoeren, geen bemesting).
Uitmijnen is een optie wanneer binnen een aanvaardbare termijn de fosfaattoestand van de bodem tot een voldoende laag niveau kan worden teruggebracht. Hierbij zijn de volgende aspecten van belang:
- De actuele fosfaattoestand, te karakteriseren door grondonderzoek van diverse parameters;
- De benodigde fosfaattoestand voor de gewenste situatie (streefwaarde);
- De termijn waarbinnen de gewenste natuur moet worden gerealiseerd.
In het project is waardevolle ervaring opgedaan om tot een bodemdienst/business case te komen met betrekking tot P-uitmijning ten behoeve van natuurontwikkeling in een samenwerking tussen terreinbeherende organisaties, boeren, waterschappen en provincies.
