Grondwaterbeheer is een integraal onderdeel van het watersysteembeheer en heeft nadrukkelijk raakvlakken met andere sectoren binnen het fysieke omgevingsbeheer. Binnen de Nederlandse wetgeving is het grondwaterbeheer feitelijk aan de hand van enkele activiteiten of handelingen gereguleerd, waarbij de bevoegdheid tot regulering aan verschillende bestuursorganen is toegekend. Zowel Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten voeren, elk vanuit verschillende verantwoordelijkheden, taken uit binnen het grondwaterbeheer. Dit riep in het netwerk de vraag op: ‘hoe is het grondwaterbeheer in juridische zin geregeld?’.
Binnen SKB is naar aanleiding van deze vragen in 2012 de handreiking ‘Juridische helderheid in grondwaterbeheer’ ontwikkeld en uitgebracht. Het doel van de handreiking bestaat erin juridische helderheid te brengen in de verantwoordelijkheids‐ en bevoegdheidsverdeling bij het grondwaterbeheer, in relatie tot het bodem‐, milieu‐ en natuurbeheer alsmede de ruimtelijke ordening van zowel de boven‐ als ondergrond. Aan de ene kant is dit gebeurd door het sec beschrijven van de wettelijke taken, bevoegdheden en instrumenten en aan de andere kant door het voor concrete praktijksituaties beschrijven van de juridische aspecten terzake. Waar onduidelijkheden in de wetgeving waren te onderkennen, zijn aanbevelingen gedaan aan de wetgever (het Ministerie van Infrastructuur en Milieu). Deze worden nu meegenomen bij onder andere de integratie van de waterwetgeving in de Omgevingswet.
Naast juridische vraagstukken, riep de ontwikkeling en praktijktoepassing van gebiedsgericht grondwaterbeheer (GGb) vragen op over de rol van bestuurders daarbij. Immers: complexe, maatschappelijke opgaven kunnen alleen integraal en gezamenlijk aangepakt worden, maar wie staat dan als eerste aan de lat? Welke manier van sturing past daarbij? Wat is een effectieve rol van de overheid in deze? De gezamenlijke gedachte was en is dat bestuurlijke erkenning de kracht van gebiedsgericht werken verder zou vergroten. Het kan bovendien ruimte creëren voor innovatieve gebiedsgerichte maatwerkoplossingen en ervoor zorgen dat bodem al aan de voorkant van gebiedsprocessen aandacht krijgt. De Provincie Noord-Brabant heeft in SKB-verband het initiatief genomen om een bestuurlijke agenda voor GGb op te stellen. Na een aantal succesvolle GGb-trajecten in Tilburg, Eindhoven / Waalre, Etten-Leur is het belang nu zodanig onderkend dat de provincie, met partners, het vervolg op eigen kracht inzetten. Daarnaast heeft de Brabantse activiteit, onder andere via de CoP Gebiedsgericht grondwaterbeheer van Grondwatercollectief, uitstraling gehad naar andere regio’s.
