Een beekdal is een lager gelegen gebied in het dekzandgebied van Nederland, waardoor een beek stroomt. In beekdalen is sprake van twee – tegenstrijdig klinkende – situaties waarop het onderzoek van SKB zich heeft gericht: droogval en overstromingen.
Droogval
Droogval van beken komt vooral voor in droge zomerperiodes. Veel beeksystemen zijn in droge jaren inmiddels geheel afhankelijk geworden van RWZI-effluent en/of waterinlaat van buiten het stroomgebied, in tegenstelling tot voeding vanuit het grondwater. Bij veranderingen van het klimaat zullen droge perioden toenemen.
Droogval veroorzaakt verschillende problemen. Ecologische doelen in de beken worden niet gehaald door sterfte onder watergebonden macrofauna. Er treedt verdroging van terrestrische natuurgebieden op en de vochtvoorziening voor landbouwgewassen vermindert.
Uit onderzoek bij SKB is gebleken dat het mogelijk is de toestand van het grondwater en de basisafvoer in beken te verbeteren. Dit vereist een gebiedsbreed inzicht in technische mogelijkheden. Daarnaast is maatwerk noodzakelijk, in de vorm van functieafweging, prioritering van doelen en samenwerking van betrokken stakeholders. Voorbeeldprojecten en een experimenteer- en leeromgeving blijven op dit thema ook in de toekomst noodzakelijk.
Overstromingen
Zowel vanwege de waterbeheersing als vanwege natuur- en landschapsdoelen worden in beekdalen overstromingen ge(her)ïntroduceerd. Dit zal een verandering teweeg brengen in de vegetatie-ontwikkeling ter plaatse. Binnen SKB is een beoordelingsmethodiek ontwikkeld om deze vegetatie-ontwikkeling te beoordelen in het licht van natuurdoelen: de Beoordelingsmethodiek Overstromingseffecten in Beekdalen (BOB).
De BOB is afgestemd op de beekdalen in de fysisch-geografische regio van de hogere zandgronden in Nederland. Waterschappers, natuurbeheerders en ingenieursbureaus kunnen de BOB gebruiken om bij de beoogde herintroductie van overstromingen in een beekdal een beoordeling te maken van de te verwachten vegetatie-ontwikkeling en de gevolgen daarvan voor de realisatie van natuurdoelen.
